ΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΧΤΙΖΕΙ ΤΟΥΣ ΠΟΛΙΤΕΣ ΤΟΥ ΜΕΛΛΟΝΤΟΣ

  Τα νέα προγράμματα Σπουδών που σχεδιάζονται για το Νεο Σχολείο οφείλουν κατ' αρχάς να απαντήσουν σε τρία θεμελιώδη ερωτήματα, που εχουν πολιτικό χαρακτήρα με την κυριολεκτική σημασία του όρου.

• Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της μελλοντικής κοινωνίας που θέλουμε να έχουμε;
• Ποιος θέλουμε να είναι ο ρόλος της εκπαίδευσης στους σχεδιασμούς μας για την επίτευξη του οράματος μας στην κοινωνία;
• Ποια είναι τα χαρακτηριστικά που θέλουμε να έχει ο μορφωμένος άνθρωπος στον κόσμο που επιδιώκουμε να οικοδομήσουμε;

Τα ερωτήματα αυτά είναι θεμελιώδη, επειδή το είδος των απαντήσεών τους είναι εκείνο που καθορίζει και όσα πρέπει να επιτελεστούν στο πλαίσιο της εκπαίδευσης ώστε να μπορέσει να ανταποκριθεί με επιτυχία στην αποστολή της. Αυτά αφορούν, π.χ., το περιεχόμενο των μαθημάτων, τους τρόπους διδασκαλίας και μάθησης, το μαθησιακό περιβάλλον, τις μορφές αξιολόγησης, τις σχέσεις των εκπαιδευτικών με τους γονείς και όλα όσα συνδέονται με την εκπαιδευτική διαδικασία και συμβάλλουν στην επιτυχία της ή, αντίθετα, την παρεμποδίζουν.

Η απάντηση αυτών των ερωτημάτων αποτελεί επίσης απόφαση πολιτικού χαρακτήρα, στην οποία είναι θεμιτό και επιθυμητό να συνεισφέρουν όλοι οι πολίτες, με στόχο την επίτευξη της ευρύτερης δυνατής συναίνεσης. Στις αναπτυγμένες χώρες οι εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις είχαν ως αφετηρία τις αλλαγές στα προγράμματα σπουδών. Στη διαδικασία αυτή αναπτύχθηκε μεγάλος διάλογος, χρειάστηκε αρκετό χρονικό διάστημα, ενώ η παραπέρα ανάπτυξη προγραμμάτων σπουδών μετέτρεψε τους σκοπούς σε διδακτική πράξη που απαιτεί ειδικές γνώσεις οι οποίες αντλήθηκαν από την επιστημονική έρευνα και τη σχολική εμπειρία. Γι' αυτό αποτέλεσαν σε πολύ μεγάλο βαθμό υπόθεση των ειδικών επιστημόνων και των εκπαιδευτικών. Ανάλογη διαδικασία σχεδιάζεται και για την υλοποίηση του Νέου Σχολείου. Ηδη το υπουργείο Παιδείας άνοιξε έναν δίαυλο επικοινωνίας και συνεργασίας με ειδικούς από τις χώρες Φινλανδία, Αμερική, Σκωτία, Αυστραλία και Κύπρο.

«Πώε» και όχι «ιι»

Τα προγράμματα σπουδών που εφαρμόζονται σήμερα, παρά το γεγονός ότι περιγράφουν την υιοθέτηση συγχρόνων αρχών δεν έχουν στην πράξη επιφέρει αλλαγές στο σχολείο. Δεν προκαλούν τον μαθητή να ερευνήσει και να ανακαλύψει τη γνώση αλλά προσφέρουν έτοιμες απαντήσεις προς απομνημόνευση, ενώ δεν αφήνουν περιθώρια ανάπτυξης πρωτοβουλιών από τον εκπαιδευτικό. Τα νέα προγράμματα σπουδών έχουν στο επίκεντρο τον μαθητή. Μεγάλη διαφορά είναι η αλλαγή φιλοσοφίας τους. Έμφαση δίνεται στη διαδικασία της μάθησης, στο πώς ο μαθητής μαθαίνει πώς να μαθαίνει. Έμφαση δεν είναι στο τι (ύλη - περιεχόμενο) θα μάθουν οι μαθητές, αλλά στο πώς. Τα νέα προγράμματα σπουδών για το Νέο Σχολείο έχουν στόχο την προετοιμασία των νέων γενιών ώστε να μπορούν:

• να πατούν στέρεα πάνω σε αξίες και αρχές που κάνουν κάθε νέο «πάνω απ' όλα άνθρωπο»,
• να συνεχίζουν να αποκτούν γνώσεις σε όλη τη διάρκεια του βίου,
• να συμμετέχουν με επιτυχία στην οικονομική ζωή και να έχουν ευκαιρίες κοινωνικής ανόδου,

• να ασκούν τον ρόλο του υπεύθυνου πολίτη,
• να συμμετέχουν ενεργά στην κοινωνική και πολιτιστική ζωή.

Οι σκοποί

Στους σκοπούς του νέου εκπαιδευτικού προγράμματος περιγράφονται τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του μορφωμένου ανθρώπου του 21ου αιώνα, τα οποία πρέπει να διαμορφωθούν και να καλλιεργηθούν στο πλαίσιο της σχολικής εκπαίδευσης. Ειδικότερα, οι σκοποί αναφέρονται στις προσδοκίες της κοινωνίας αναφορικά με την ανάπτυξη των μαθητών και των μαθητριών, δηλαδή:

• στις γνώσεις που θα αποκτήσουν,
• στις ικανότητες και στις δεξιότητες που θα αναπτύξουν,
• στις αξίες που θα καλλιεργήσουν,
• στις στάσεις που θα υιοθετήσουν,
• τις συμπεριφορές που θα επιδείξουν.

Με την έννοια αυτή στους σκοπούς αυτών των προγραμμάτων αποτυπώνονται τα οράματα της κοινωνίας για την επόμενη γενιά και ο ρόλος της εκπαίδευσης στο εγχείρημα της πραγμάτωσης των οραμάτων.

ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠΟ ΤΑ ΝΕΑ